ÖTV’ nin Engellilere Sağladığı Vergi Avantajları

Engelliler için ulaşım çok büyük bir sıkıntıdır. Bir yerden bir yere gitmek için mecburen taksiyi tercih etmek zorunda kalır. Fakat bazen Taxi’ler engelli birini almak istemediğinde o engelli için hayat çekilmez olur. Hayata tutunmak ister ama nasıl? Bir yere bile gitmeyi başaramazsan önündeki onca engelle nasıl başa çıkacaktır!... Bir otomobili olsa hayat biraz daha kolaylaşacak, hedeflere ulaşmak daha olabilir olacaktır. İşte bunun için bir otomobili olsun ister. Devlet engellilerin hayatın içinde yaşadığı zorlukların farkında olarak bazı kolaylıklar sağlamak istemiştir. Mademki engelli toplu taşıma araçlarını kullanamıyor ve otomobili olmadan bir yere gitmekte zorlanıyor. En azından bazı muafiyetler sağlayarak engellinin yararına kanunlar çıkarır. Engelli için biraz daha kolaylaşmıştır otomobil almak ve bu hayalini gerçekleştirmek için devletinde desteği ile otomobil alır. Sonra yeni bir kanun gelir ve tekrar hayatı zorlaşır. Bugün ki yazımızda bu konuya değinmek istedik ve sizlerle bununla ilgili bilgileri paylaşmak istedik.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

 
4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununda 5228 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle, engellilere motorlu taşıt araçlarının yurt içinden satın alınması veya ithal edilmesi sırasında sağlanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) istisnasının kapsamı 31.07.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere genişletilmiştir. Anılan kanunun “Diğer İstisnalar” başlıklı 7.inci maddesinin 2.inci bendi uyarınca;

“ (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan;
a) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, sakatlık derecesi % 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,
b) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malûl ve engelliler tarafından Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı,” Özel Tüketim Vergisinden istisnadır.

 
Yapılan düzenleme ile, bizzat kullanmak amacıyla sakatlığına uygun özel tertibat yaptıranlara sağlanan ÖTV istisnasına ek olarak, sakatlık derecesi % 90 ve daha fazla olanlar engellilerin (taşıt üçüncü dereceye kadar kan ve sihri hısımlarından birisi veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılacak) bazı taşıt araçlarını özel tertibat veya mekanik ilave yaptırılması şartı olmaksızın Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ödemeden satın alabilmelerine imkân sağlanmıştır.

Satın Alınan Aracın Satılmasına ÖTV

İstisna uygulaması ile ilgili olarak ortaya çıkan sorunlardan birisi istisnadan yararlanan aracın satılması durumunda ÖTV’nin alınmasıydı. “ÖTV Kanununun 15. maddesinin 2 numaralı fıkrası uyarınca, motorlu taşıtlardan kayıt ve tescile tabi olanların ilk iktisabında ÖTV istisnasından yararlananların, bu taşıtı aradan kaç yıl geçerse geçsin istisnadan yararlanma imkanı olmayan bir kişi veya kuruma devretmeleri halinde, bu devir dolayısıyla adına kayıt ve tescil işlemi yapılandan, ilk iktisaptaki matrah üzerinden (taşıtın satın alındığı tarihteki ÖTV’ ye tabi bedelden), istisnadan yararlanamayan kişi adına kayıt ve tescil tarihindeki orana göre, bu tarihte tarh ve tahakkuku yapılacak olan ÖTV tahsil edilmekteydi. Burada 5 yıllık sınırın önemi yoktur. ÖTV ödenmeden alınana araç kaç yıl geçerse geçsin malul veya engelli şartlarını taşımayanlara satılırsa daha önce alınmayan ÖTV tahsil ediliyordu.

Veraset yoluyla intikallerde bir ayrıcalık sağlanmış olup, yeni olarak satın alınırken sakatlık istisnası dolaysıyla ÖTV ödenmeyen söz konusu taşıt araçlarının veraset yoluyla intikallerinde, ÖTV’ nin sonradan tahsili yoluna gidilmemektedir.

ÖTV istisnasından yararlanarak yeni taşıt alan engellilerin aradan kaç yıl geçerse geçsin bu aracı istisnadan yararlanma imkanı olmayan bir kişi veya kuruma devretmeleri halinde daha önce tahsil edilmeyen ÖTV nin alınması, bu istisnanın kötüye kullanılarak vergiden kaçınmanın bir yöntemi haline getirilmesini önlemeye yönelik olmasına karşılık iyi niyetli engelli vatandaşlar için önemli bir sorun oluşturmaktaydı.

Özellikle eskiyen ve sık sık arızalan aracını (eskiyen aracın benzer şekilde engeli olan birisinin işine yaramaması nedeniyle) engelli olmayan birisine satarak günlük yaşantısını daha rahat yürütebilmesine imkan sağlayacak yeni bir araç alma düşüncesinde olan engelli, satış sırasında daha önce alınmayan ÖTV’ nin tahsili nedeniyle bu amacına ulaşamamaktaydı.

Örnek vermek gerekirse, Günümüz fiyatlarıyla 32.000 YTL değerindeki bir aracı alırken yaklaşık 8.000 YTL tutarındaki ÖTV avantajından yararlanan bir engelli, aracını 7 yıl sonra satmak istediğinde aracın yaklaşık değeri 12.000 YTL olmasına rağmen daha önce ödenmeyen ÖTV nin ödenmesi zorunluluğu nedeniyle elinde 4.000 YTL para kalmaktaydı. Pek tabi ki, engellilerin içinde bulundukları ekonomik imkanlar düşünüldüğünde bu şartlarda araç yenilenmesi mümkün değildi. Bu durumda ÖTV avantajı değil sadece ÖTV ‘nin ertelenmesi (yani diğer bir tabirle öteleme ) söz konusu olmaktaydı.

 
Engelli tarafından bir süre kullanılarak teknik açıdan eskiyen bir aracın engelli birisine satılma olasılığının hemen hemen hiç olmadığı göz önüne alınarak, ÖTV Kanununun 15. maddesinin 2 numaralı fıkrası değiştirilmesi engelli açısından son derece önemli bir sıkıntı.

ÖTV ötelemesi kaldırılıyor

Mecliste kabul edilen ve Cumhurbaşkanınca onaylandıktan sonra Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girecek olan 5766 sayılı “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile bu konuda ortaya çıkan olumlu gelişmeyi paylaşmak istiyorum.

Yasa ile ÖTV Kanununa göre istisna uygulanarak satın alınmış araçların, 5 yıl kullanıldıktan sonra satılması durumunda satın alanın engelli olup olmamasına bakılmaksızın ÖTV tahsil edilmeyeceği hüküm altına alınacak. Buna göre, engellilerin 5 yılda bir ÖTV siz taşıt alabildikleri dikkate alındığında satışta da buna paralel bir düzenleme yapılmış oluyor. Bu sürenin daha kısa olması da beklenebilirdi ancak sistemin kötüye kullanılması ihtimali göz önüne alındığında bu adımı olumlu olarak değerlendiriyorum.

Satın Alınan Aracın Hasar Görmesi

Malul veya engelli adına ÖTV ödenmeden kayıt edilen taşıtın engellinin elinde olmayan bir nedenle çalınması veya kaza, doğal afet ve bunun gibi sebeplerle hurdaya çıkması (pert olması) durumunda da 5 yıllık süre geçerli olmaktadır. Özel tertibatı bulunan veya %90 ve üzeri engelli adına kayıtlı olan aracın çalınması veya pert olması durumunda bu araç yerine 5 yıl geçmeden alınacak araç için engelli tarafından ÖTV ödenmekte, engelli kendi kusuru olmaksızın ortaya çıkan bir durum dolaysıyla günlük hayatını kolaylaştıran ve bireysel gelişimine katkı sağlayan bir imkandan yoksun bırakılmaktadır.

Kaza,doğal afet v.b. mücbir sebeplerde 5 yıllık süre beklenmeyecek

ÖTV Kanunu’nda yapılacak bir değişiklik ile çalınma, kaza, doğal afet v.b mücbir sebeplerin varlığı halinde (bu durumların kanıtlanması şartı ile) 5 yıllık süre beklenmeksizin, engelliler tarafından iktisap edilecek taşıt araçlarına da ÖTV istisnası sağlanmaması engelli kişiyi müşkül durumda bırakan elem durumlardan biriydi. Fakat yeni çıkacak yasa bu konuyu da çözüme kavuşturacak.

Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girecek olan 5766 sayılı “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile bu konuda da olumlu bir adım atılmış durumda.

Çıkacak Yasaya göre, 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm³'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alan taşıtların malûl ve engelliler tarafından yetkili satıcılardan satın alınmasından sonra kaç yıl geçerse geçsin deprem, heyelan, sel, yangın veya kaza sonucu kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle hurdaya çıkarılmasında bu araçlar için malları hurdaya çıkaran malûl ve engelliler tarafından ÖTV ödenmesi söz konusu olmayacak.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Son yasal düzenleme ile, engellilerin taşıt alımında ÖTV ödenmesi ile ilgili sorunlarının bir kısmının bir ölçüde çözüldüğü görülüyor.

Bu arada son olarak bir başka soruna dikkat çekmek isterim. ÖTV Kanunu’nun 7.inci maddesi uyarınca, İstisnadan yaralanarak yeni taşıt alımında ÖTV ödemeyen malül ve engelliler, sakatlık derecelerine bakılmaksızın 5 yıl süre ile ikinci bir defa bu istisnadan yararlanamamaktadır. İstisnadan yararlanarak adlarına bir taşıt aracı tescil edilenlerin tescil tarihinden itibaren 5 yıl süresince ÖTV ödemeden taşıt aracı satın almaları veya ithal etmeleri mümkün değildir. Oysa ki günümüz teknoloji çağı, her yıl yeni bir model otomobil piyasa sürülmektedir ve engelli kişinin yaşamını daha da kolaylaştıracak özelliklere sahip olabilmektedir. Kendisi için daha iyi olan bir otomobili alabilmek için engelli kişi 5 yıl beklemek zorunda kalmaktadır. Ayrıca otomobillerin 1.600 cm³ aşmaması gibi bir sınırlamanın da olması istenilen otomobili almak noktasında engelliyi engelleyen bir uygulamadır. Umarız sayın yetkililerimiz zamanla bu sıkıntılarımıza da çözüm bulur.

Hayatı el birliğinde daha yaşanır kılabiliriz?

Saygılarımla,

Selma Gürbey Taşdelen

18.06.2008